Print blogartikel
Blog inspiratie
'Mobiliteit is geen doel maar een middel'
Sinds september 2023 heeft het Drentse dorp Roden een hub die meer is dan een mobiliteitshub. Voorzien in maatschappelijke behoeften staat centraal, waarbij mobiliteit slechts één van de vele voorzieningen is op dit punt midden in het dorp.
27 november 2024 | 5 minuten lezen
De veelgeprezen hub in Gieten is eigenlijk de belangrijkste aanleiding om het in Roden anders te gaan doen. Programmamanager Hubs bij de provincies Groningen en Drenthe Martin Courtz daarover: ‘We hebben tot dusverre altijd veel energie gestoken in mobiliteitsknooppunten en vooral gekeken naar de optimale reistijd, hoe kun je ergens komen, snel overstappen en snel weer vertrekken. Het gevolg is een hub als Gieten, waar acht bussen tegelijk aankomen en vertrekken, maar verder is het een plek waar niemand wil zijn. Er is niets te beleven, het is sociaal niet veilig. We hebben daarom een switch gemaakt, we willen van een knooppunt meer een bestemming maken, een plek met toegevoegde waarde voor de gebruikers waar reuring is.’
Voorzieningen
Uitgangspunt bij die switch was het centraal stellen van de behoeften van de lokale gemeenschap. Een van die behoeften is bereikbaarheid, maar het gaat ook om het aanbieden van allerhande voorzieningen op loop- en fietsafstand. Door de voorzieningen als het ware naar de mensen te brengen worden ze voor iedereen bereikbaar, niet iedereen heeft immers geld voor een auto of een rijbewijs. Wie toch verder moet reizen, vindt op de hub passende en toegankelijke mobiliteit: openbaar vervoer, in de vorm van trein, bus of hubtaxi. Mobiliteit is kortom geen doel op zich, maar een middel om andere doelen te bereiken.
Het kwam mooi uit dat de gemeente Noordenveld, waar Roden (15.000 inwoners) deel van uitmaakt, bezig was met een plan voor vernieuwing van de bushalte bij de bibliotheek. Courtz: ‘Daar zijn we bij aangehaakt. De gemeente kleurde keurig binnen de lijntjes met het idee om een aparte wachtruimte op het plein te zetten. In zo’n wachtruimte gebeurt weinig, je krijgt te maken met hangjongeren, enzovoort. Wij wilden het anders doen en gelukkig had de centrummanager door wat onze bedoeling was: mensen op een sociaal veilige manier laten wachten op de bus of de hubtaxi. Sociale veiligheid creëer je door te zorgen dat er reuring is. Dat heeft geleid tot een nieuw ontwerp met de bibliotheek als spil.’
Gesprekken
Makkelijk gezegd, maar het heeft veel tijd gekost voor het plan was gerealiseerd. Belangrijk onderdeel van de voorbereidingen waren gesprekken met omwonenden, die tot aanpassingen hebben geleid. ‘Een simpel voorbeeld: aanvankelijk was er een openbaar toilet recht onder iemands balkon gepland; dat was natuurlijk niet zo fris, het staat nu om de hoek van het gebouw. Zoiets maakt duidelijk dat een dergelijk plan alleen een succes wordt als je het samen doet.’
Een aantal organisaties was bereid om mee te doen. Dat gold ook voor een horecabedrijf. Niet iedereen vond het concept aantrekkelijk: ‘Een van onze eisen was dat alles in één open ruimte plaatsvindt. Voor een tweedehands kledingwinkel ging dat te ver, die heeft uiteindelijk niet meegedaan.’ Ook de vestiging van een fietsenwinkel en -reparateur waar mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt aan de slag kunnen is niet gelukt. Dat was onderdeel van een Europees project om fietsen te stimuleren, maar de EU-Commissie heeft de subsidieaanvraag afgewezen. ‘Achteraf is dat maar goed ook, want we hebben helemaal geen ruimte meer voor dit initiatief in Roden Centraal. Maar wie weet past het op een andere locatie.’
Contact
Veel organisaties en instanties zijn nu op de hub te vinden: het welzijnswerk, het Taalhuis, de Rabobank (die al een vestiging in de bibliotheek had), Humanitas, het duurzaamheidsloket van de gemeente en de woningbouwvereniging. Sinds kort houdt ook een advocatenkantoor hier spreekuur. Niet alle voorzieningen zijn er altijd, maar dat is ook niet nodig. De wijkagent is er bijvoorbeeld drie dagen in de week. ‘De organisaties zijn makkelijk bereikbaar en doordat ze bij elkaar zitten kunnen ze mensen beter hulp bieden en weten ze ook beter wat andere organisaties kunnen bieden. Veel mensen hebben meer problemen, ze kunnen nu heel makkelijk op één plek met meer organisaties in contact komen.’
Hoewel de bibliotheek pas om elf uur open gaat, is het pand vanaf negen uur open en kunnen mensen binnen wachten. Het is nog een wens om al in het spitsuur open te gaan. Ook ’s avonds is het pand soms open, afhankelijk van of er activiteiten worden georganiseerd. ‘We willen liefst nog iets toevoegen in de avonduren. Een sportschool zou het mooist zijn, daar zijn altijd mensen die naar buiten kijken terwijl ze aan het trainen zijn, maar jammer genoeg hebben we daar in Roden geen ruimte meer voor.’
Er ontstaan meer van deze hubs, bijvoorbeeld in Siddeburen in Groningen. De kerk hier is na renovatie en versteviging vanwege de aardbevingen een multifunctioneel centrum geworden met bibliotheek, huisarts, thuiszorg en hubtaxi en OV. Courtz: ‘We gaan in Drenthe en Groningen ook op meer plekken aan de gang, waarbij we Roden als goed voorbeeld kunnen laten zien.’
Beter benutten
Om tot een goed resultaat te komen is het belangrijk om je te realiseren dat er heel veel locaties zijn die sectoraal worden benut: een sportkantine is er alleen voor de leden, een school alleen voor de kinderen. Courtz roept gemeenten op: doe er meer mee! ‘Maak in een krimpende school in een van je lokalen een dependance van de bibliotheek, een afhaalpunt voor pakketten, een werkruimte voor zzp’ers. Zo’n locatie is dan niet meer alleen voor leden of voor kinderen, maar voor iedereen. Ga vooral niet iets nieuws bouwen, maar kijk eerst naar wat er al is aan maatschappelijk vastgoed, benut het bestaande beter en efficiënter. Een dorpshuis met meer activiteit is beter te exploiteren en als er meer mensen komen, ontstaat er informeel contact – en dat is de grootste winst. We merken bijvoorbeeld dat studenten uit Roden die in Groningen studeren, niet in de Stad blijven hangen omdat ze dat te druk vinden. Ze nemen eerder de bus terug naar Roden en gaan dan in de hub samen studeren voordat ze naar huis gaan.’
Energieloket in de hub
Maatwerk
De behoeften van de mensen verschillen per locatie. Dat betekent dat je Roden niet simpelweg kunt kopiëren, een hub wordt alleen een succes als je een plan hebt dat passend is voor de situatie. Het is een kwestie van maatwerk. Courtz: ‘Zo’n hub moet als het ware ‘organisch groeien’ doordat je het gesprek met de mensen bent aangegaan en weet waar zij behoefte aan hebben. En realiseer je dat het lang kan duren: we zijn zeven jaar bezig geweest voor de hub in Roden was gerealiseerd. Vooral het bestuurlijk-politieke deel heeft veel tijd gekost. Je moet immers na verkiezingen altijd maar afwachten of een nieuwe wethouder net zo enthousiast is als zijn voorganger.’
