Literatuuronderzoek synergie tussen fiets en openbaar vervoer

De combinatie fiets-ov kan de prestaties van het ov onder meer verbeteren doordat het verzorgingsgebied en de toegankelijkheid toenemen. Maar er is wereldwijd nog maar weinig bekend over de vraag of de integratie fiets-ov autoritten kan vervangen, zo blijkt uit een wereldwijd literatuuronderzoek naar de succesfactoren voor en de effecten van de combinatie fiets-ov.

De studie naar de synergie tussen fiets en openbaar vervoer verscheen recent in het wetenschappelijke tijdschrift Transport Reviews. Noorse wetenschappers brachten hierin de factoren in kaart die het succes van de combinatie fiets-ov beïnvloeden en de effecten op het stedelijk vervoer.

Ze selecteerden 298 relevante wetenschappelijke artikelen en constateerden dat het aantal artikelen over dit onderwerp sinds 2010 nadrukkelijk is toegenomen, wat een indicatie is voor de interesse in het onderwerp. Tweederde van de studies is gedaan in drie landen: China (92), Nederland (53) en de Verenigde Staten (48). De onderzoeken uit Nederland focussen vooral op de integratie tussen fiets en trein, in China op fiets en metro en en fiets en hogesnelheidslijnen en de Verenigde Staten op fiets en bus. Hieronder een globaal overzicht van de resultaten uit het onderzoek.

Succesfactoren

Reisafstand en reistijd naar het station spelen een belangrijke rol in de keuze voor de fiets. Ook de snelheid en de frequentie van het ov speelt een rol. Diensten met een hogere snelheid leiden niet altijd tot meer bezetting, maar het verzorgingsgebied van de stations is groter omdat men bijvoorbeeld bereid is verder te fietsen voor een verbinding zonder overstap.

Gemengd ruimtegebruik heeft over het algemeen een positieve invloed op het gebruik van de combinatie fiets-ov.
De kwaliteit van overstappunten en de faciliteiten op haltes en stations kan het gevoel van ongemak verminderen dat reizigers ervaren tijdens het overstappen, bijvoorbeeld door goedkope, veilige en nabijgelegen fietsenstallingen.

De combinatie fiets-ov groeit het meest wanneer de fiets het vervoermiddel is om van huis naar het station te gaan. Dit kom waarschijnlijk omdat veel mensen hier een eigen fiets ter beschikking hebben en voor het natransport moeten terugvallen op huur- en deelfietsen.
Uit de meeste studies blijkt dat meer mannen dan vrouwen fietsen en ov met elkaar combineren.
Tenslotte lijkt de combinatie fiets-ov vooral mensen aan te trekken die voor werk of studie reizen. Bekendheid met de route heeft een positieve relatie met fiets-ov en dat is hier het geval.

Effecten

De combinatie fiets-ov maakt het verzorgingsgebied van ov-lijnen groter. Niet alleen reizen mensen van verder naar het station of halte, er zijn ook meer stations bereikbaar dan wanneer men alleen zou lopen. In Nederland betekent het dat fietsend vier keer zoveel mensen een station kunnen bereiken dan lopend. Bij intercitystations, die dunner gezaaid zijn, is dit zelfs vijftien keer. 

Vooral in het buitenland lijkt de bereikbaarheid van werkgelegenheid meer te profiteren van de integratie fiets-ov dan van verbeterde kwaliteit van het ov, zoals wachttijden en frequenties. Dit lijkt vooral voordelen op te leveren voor groepen met lagere inkomens en mensen met een migratieachtergrond. Tegelijk moet er dan wel aandacht zijn voor ruimtelijke planning.

Er zijn maar weinig studies die focussen op het effect op autogebruik. Uit Nederlandse studies blijkt dat de combinatie fiets-ov vooral in grote stedelijke gebieden met frequent en hoogwaardig openbaar vervoer concurrerend kan zijn voor de auto. De snelheid van het ov lijkt van belang bij het bieden van een vervanging voor autoritten.