Evaluatie City Deal - Elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling

Het hoofddoel van de project City Deal was ‘het versnellen van een doorbraak naar het gebruik van elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkelingen. In het verschenen evaluatierapport staan de effecten van de aanwezigheid van elektrische deelmobiliteit. Belangrijke conclusies: zorg voor hoogwaardig openbaar vervoer, hoogwaardige loop- en fietsinfrastructuur en een gereguleerd parkeerregime, benader de juiste doelgroep en zoek een ontwikkelaar die voor een lange tijd betrokken blijft bij het project en dus baat heeft bij het slagen van het project.

Project City Deal elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling

Het project City Deal Elektrische Deelmobiliteit in Stedelijke Gebiedsontwikkeling liep van 2018 tot 2022. Het doel van het project was de inzet van elektrische deelmobiliteit te versnellen en de effecten ervan te maximaliseren. Daarvoor is bij verschillende gebiedsontwikkelingen geëxperimenteerd met elektrische deelmobiliteit als onderdeel van een ontwikkelingsproject. Het gewenste overkoepelende effect is dat de mobiliteitsopgave geen belemmerende factor is voor de voortgang of haalbaarheid van een projectontwikkeling.

Vijf projecten

In dit evaluatieonderzoek zijn vijf City Deal-projecten onderzocht waarbij het perspectief van de ontwikkelaar, gemeente, mobiliteitsaanbieder en bewoner aan bod komt. Er is specifiek gekeken naar resultaten en effecten op basis van gebruik, behaalde ruimtebesparing of andere resultaten, als gevolg van de inzet elektrische deelmobiliteit. 

In de vijf projecten in Amstelveen, Utrecht, Amersfoort, Den Haag en Amsterdam zijn in totaal ruim 3200 woningen gebouwd, rijden er in totaal minimaal 18 deelauto’s rond en ligt de parkeereis in totaal ruim 350 lager dan de parkeernorm voorschrijft. De ruimtebesparing die dit heeft opgeleverd is in de meeste gevallen gebruikt voor extra woningen of een groener ingerichte buitenruimte.

Succes door combinatie van factoren

Naast elektrische deelauto’s, is het in de meeste gevallen een combinatie van factoren die leiden tot de juiste condities om een mobiliteitsconcept succesvol te laten zijn. Dat zijn ruimtelijke contextuele (externe) factoren zoals: de nabijheid van voorzieningen en hoogwaardig openbaar vervoer, de ligging in gereguleerd parkeergebied, het type woning en de beoogde doelgroep (van het project zelf en daar omheen). Maar er zijn ook interne factoren waar meer directe invloed op is dragen bij: indien mogelijk een openbaar mobiliteitsconcept beschikbaar voor bewoners én omwonenden, deelauto’s buiten een garage (bereikbaar en in het zicht), starten met overmaat en het aanbod flexibel aanpassen aan de vraag, communicatie richting bewoners en omwonenden, en monitoring van het gebruik en tussentijdse bijsturing.

Twee succesvolle projecten

Met name het deelmobiliteitsaanbod bij projecten TwoTwoFive (Amstelveen) en NOW (Utrecht) kunnen een succes worden genoemd. In beide gevallen heeft het aanbod bijgedragen aan een significante reductie op de parkeerbehoefte (respectievelijk circa 50% en 22%) waardoor er minder of zelfs geen ondergrondse parkeerplekken hoefden te worden gebouwd. Voor TwoTwoFive betekende deze reductie betaalbaardere woningen en een hogere kwaliteit van de openbare ruimte terwijl voor NOW met name de betaalbaarheid en daarmee realisatie van het project de belangrijkste winst was. Het autobezit is vanzelfsprekend bij beide projecten ook zeer laag (< 40%).

Geëvalueerde pilotprojecten

TwoTwoFive – Amstelveen
Een succesvol project op het vlak van samenwerking, ruimtebesparing, autobezit in de praktijk en het gebruik van deelauto’s. De parkeereis is gehalveerd ten opzichte van de norm. De besparing is ten goede gekomen aan betaalbaarheid van de woningen en een hele groene inrichting van de kavel. Er is tussentijds bijgestuurd (openbaar gebruik toestaan) waardoor ongeveer 75% van de deelautogebruikers omwonenden van het project zijn, zonder dat het ten koste gaat van beschikbaarheid en betrouwbaarheid van het aanbod. Dit hoge gebruik zorgt ervoor dat het aantal auto’s op peil blijft en de continuïteit van het mobiliteitsconcept voorlopig verzekerd is.

NOW – Utrecht
Een succesvol project en mobiliteitsconcept dat de vruchten plukt van de ruimtelijke context in combinatie met de juiste projectkenmerken waaronder doelgroep, locatie van en type mobiliteitsconcept. De juiste communicatiestrategie richting bewoners vóór en ná oplevering van het project heeft tot een hoog gebruik van de deelauto’s geleid. Daarnaast heeft de ontwikkelaar geïnvesteerd door met een tegemoetkoming in de kosten voor het gebruik van deelauto’s voor nieuwe bewoners in 1e jaar.

Hogekwartier – Amersfoort
Deelmobiliteit is pas na een aanpassing in de ruimtelijke plannen voor Hogekwartier geïntroduceerd. De ruimtelijke context voldoet niet aan de voorwaarden voor een succesvol mobiliteitsconcept. Het deelautogebruik is daardoor niet gegroeid. Het mobiliteitsconcept heeft dus niet het effect waarop de plannen voor de wijk zijn gebaseerd. Met al gevolg dat de ervaren parkeerdruk hoog is en het aantal deelauto’s te laag.

Leyhof – Den Haag
Het draait hier om de deeleconomie en dus kunnen deelauto’s niet ontbreken. Die staan achter een slagboom in de parkeergarage. Er is een reductie op de parkeereis van 29%, maar er is geen parkeerregulering in de omgeving van kracht waardoor parkeren in de directe omgeving gewoon mogelijk is. Een gebrek aan monitoring en afstemming tussen betrokken partijen zorgt ervoor dat tussentijdse bijsturing op het mobiliteitsconcept tot nu toe uitblijft.

OurDomain SouthEast – Amsterdam
De effecten van het mobiliteitsconcept zijn vanwege een tegenvallende respons van betrokkenen en bewoners niet gemeten.

Conclusies

Belangrijke contextuele factoren voor succes van (elektrische) deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkelingen zijn: hoogwaardig openbaar vervoer, in de vorm van een trein- of tramverbinding, op loopafstand van de woningen; hoogwaardige loop- en fietsinfrastructuur waarbij een divers voorzieningenaanbod op loop- of fietsafstand ligt; gereguleerd parkeerregime waar bewoners niet in aanmerking komen voor een bewonersvergunning; een doelgroep (starters/young professionals) die minder waarde hecht aan autobezit maar genoeg inkomen heeft om gebruik te maken van deelmobiliteit.

Andere factoren zijn ook belangrijk. Onder andere: een deelmobiliteitsaanbod waar een ontwikkelaar met een langetermijnbelang (bijvoorbeeld die naast ontwikkelaar ook belegger is) aan heeft bijgedragen heeft in de praktijk een grotere kans van slagen omdat deze partijen baat hebben bij een goed werkend mobiliteitsconcept. Het aantal parkeerplekken dat één deelauto vervangt is sterk context afhankelijk: het is niet de deelauto die de reductie op de parkeereis veroorzaakt, maar een combinatie van factoren die de deelauto als één van de alternatieven van een breder palet aan mobiliteitsaanbod kansrijk maakt. De parkeerdruk moet niet te hoog en niet te laag zijn. En pas de communicatiestijl aan op de doelgroep, en zet niet op elk type project even hard in op communicatie.

Meer informatie staat in het rapport Evaluatie City Deal elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling

De oorspronkelijke versie van dit artikel is te lezen op open.overheid.nl